Ruim 50 klanten van wachtlijst voor teruglevering van elektriciteit in Friesland, maar grenzen elektriciteitsnet steeds meer in zicht

In Friesland wordt met name door grote zonnedaken en zonneparken veel duurzame energie opgewekt en teruggeleverd. Deze opwek vraagt veel capaciteit van het bestaande elektriciteitsnet, dat hier oorspronkelijk niet voor is ontworpen. Netbeheerders breiden op heel veel plaatsen het elektriciteitsnet uit, maar dat kost tijd. Daarom onderzoeken zij ondertussen manieren om het bestaande net efficiënter te gebruiken. TenneT heeft vorig jaar een onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om spitsmijden in te voeren, waarbij grote producenten van bijvoorbeeld wind- en zonnestroom op piekmomenten niet terugleveren en zo het net ontlasten.

In totaal komt er in Friesland door spitsmijden tot 2024 stapsgewijs 270 megawatt op het net beschikbaar, goed voor circa 1 miljoen zonnepanelen. Liander kan hierdoor nu al 53 grote klanten de gewenste capaciteit geven, waardoor zij niet langer op een wachtlijst staan.

Extra onderzoek

In lijn met de landelijke trend blijft in Friesland het aantal grote projecten voor teruglevering groeien. Ook leggen steeds meer consumenten zonnepanelen op hun daken. Deze ontwikkelingen samen zorgen ervoor dat de vraag naar capaciteit op het elektriciteitsnet groter is dan wat nu vrijgemaakt is met spitsmijden. TenneT gaat daarom in 2024 opnieuw in gesprek met grote partijen die wind- of zonnestroom opwekken en terugleveren aan het elektriciteitsnet. Daarbij geldt nieuwe regelgeving waarbij deelnemers verplicht kunnen worden om mee te doen aan spitsmijden als uitgangspunt. Overheden, netbeheerders en belangenorganisaties maken momenteel afspraken over dit zogeheten ‘verplicht congestiemanagement voor teruglevering’.

Marc de Zwaan, directeur asset management bij TenneT: “Goed nieuws is dat er in Friesland extra capaciteit beschikbaar is gekomen door spitsmijden, waardoor nu ruim 50 grote producenten van duurzame energie hun gewenste capaciteit krijgen voor teruglevering. Tegelijkertijd is dat niet genoeg om alle klanten op de wachtlijst te kunnen helpen. We gaan de komende tijd dan ook op zoek naar meer ondernemers die hun opgewekte elektriciteit buiten de piekmomenten op het net kunnen terugleveren. En samen met netbeheerder Liander werken we onverminderd hard door aan het uitbreiden van het elektriciteitsnet.”

Ook voor levering van stroom steeds minder ruimte

Daarnaast kondigt TenneT vandaag aan dat in Friesland, net als op veel andere plekken in Nederland, nog beperkt capaciteit beschikbaar is voor nieuwe en zwaardere aansluitingen voor grote bedrijven en instellingen die elektriciteit afnemen. Dat geldt voor bedrijven aangesloten op het net van TenneT en op het onderliggende net van regionale netbeheerder Liander. De netbeheerders monitoren continu welke capaciteit nog beschikbaar is.

Het elektriciteitsnet in Nederland komt steeds verder onder druk te staan. Het hoge tempo waarin er extra transportcapaciteit wordt gevraagd overstijgt de snelheid waarmee netbeheerders het elektriciteitsnet kunnen uitbreiden. Om het net toekomstbestendig te maken voor de levering én teruglevering van elektriciteit, wordt het net de komende jaren grootschalig uitgebreid en werken de netbeheerders hard aan andere oplossingen om het net efficiënter te gebruiken. Dit jaar wordt een totale investering verwacht van ruim 5 miljard euro. De investeringen van de netbeheerders groeien de komende jaren naar 8 miljard euro per jaar.

Bouwen, spitsmijden en ander gedrag

De belangrijkste focus van de netbeheerders is het sneller realiseren van elektriciteitsstations en het leggen van kabels. Om dit mogelijk te maken is het noodzakelijk dat overheden sneller keuzes maken over wanneer en waar welke energie-infrastructuur moet komen. Daarnaast moet er sneller grond beschikbaar komen voor de uitbreiding van het elektriciteitsnet en vergunningen en procedures worden versneld.

Maar uitbreiding alleen is niet genoeg. Het elektriciteitsnet moeten we ook efficiënter benutten, bijvoorbeeld door spitsmijden financieel aantrekkelijker en minder vrijblijvend te maken en het net zwaarder te belasten waar dat veilig mogelijk is.

Het nieuwe energiesysteem vraagt daarnaast om ander gedrag van alle gebruikers, waarbij vooral elektriciteit wordt gebruikt wanneer er veel duurzame opwek van wind of zon is en minder elektriciteit wordt gebruikt tijdens piekuren. De netbeheerders vertrouwen op een snelle invoering van de vandaag door het kabinet aangekondigde maatregelen, waaronder het versneld toepassen van netbewust laden van voertuigen slimme aanstuurbare apparaten de norm maken en een stimuleringsprogramma voor energyhubs. Het kabinet en de netbeheerders willen daarnaast vanaf komend jaar proactief flextenders starten waarmee bedrijven, zoals een batterij-exploitant, voor een langere periode op strategische plekken meer dan 1GW aan ruimte op het stroomnet kunnen aanbieden tijdens piekmomenten.

Beperken impact

Netbeheerders verwachten met de vandaag door het kabinet aangekondigde maatregelen het elektriciteitsnet meer te kunnen ontlasten en beter te benutten, zodat ze meer klanten kunnen aansluiten. Om zo vertragingen voor woningbouw en impact op economische groei en de verduurzaming van Nederland te beperken. De regionale impact van de maatregelen worden komende tijd verder doorgerekend.

Relevante links

• Nieuwsbericht op website Netbeheer Nederland
• Maandelijkse congestieupdate op de website van TenneT
• Lees hier de resultaten van het congestie-onderzoek van TenneT
• Nieuwsbericht en Kamerbrief van het ministerie Economische Zaken en Klimaat zijn gepubliceerd op de website rijksoverheid.nl
• Bekijk de meestgestelde vragen